Συνιστάται η προληπτική εξέταση για τη διάγνωση της Περιφερικής Αρτηριακής Νόσου (ΠΑΝ) με βάση τη μέτρηση ABI, για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, υπέρβαρα ή λιποβαρή και έχουν οικογενειακό ιστορικό ΠΑΝ.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου για την Περιφερική Αρτηριακή Νόσο, κάποιοι τροποποιήσιμοι από έναν ασθενή και άλλοι όχι, όπως στις περιπτώσεις και άλλων καρδιαγγειακών νόσων (CVDs).
Οι συνηθέστεροι αμετάβλητοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η ηλικία, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό (γενετική προδιάθεση), αλλά οι περισσότεροι ασθενείς υπόκεινται επίσης σε παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η έλλειψη άσκησης. Για παράδειγμα, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο, τον πιο συνηθισμένο τύπο CVD και κύρια αιτία θνησιμότητας παγκοσμίως (όλων των καρδιαγγειακών νοσημάτων και μόνο), η θνησιμότητα αυξάνεται 2,3 έως 2,7 φορές στους άνδρες και 2,9 έως 3,7 φορές σε γυναίκες για κάθε δεκαετία ζωής (μετά την ηλικία των 50 ετών) [1, 2].
Το οικογενειακό ιστορικό παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση CVD και έχει εκτιμηθεί ότι ένας γονέας με ιστορικό πρόωρου αθηροσκληρωτικού CVD τριπλασιάζει τον κίνδυνο ενός ατόμου για CVD [3]. Το ανθυγιεινό βάρος (είτε πρόκειται για υπέρβαρους / παχύσαρκους είτε λιποβαρείς) είναι ένας άλλος παράγοντας μεγάλης σημασίας, καθώς συχνά συνδέεται με άλλα ζητήματα [4].
Γιατί η ηλικία, το βάρος και το οικογενειακό ιστορικό αποτελούν κρίσιμο παράγοντα κινδύνου για την ΠΑΝ;
Η προχωρημένη ηλικία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ΠΑΝ και η συχνότητα εμφάνισης ΠΑΝ αυξάνεται με την ηλικία – μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος αυξάνεται περίπου δύο έως τρεις φορές για κάθε δεκαετή αύξηση μετά τα 40 έτη [5].
Η συσχέτιση είναι ακόμα πιο έντονη στους πολύ ηλικιωμένους καθώς η συχνότητα εμφάνισης της ΠΑΝ αυξάνεται από 1 στα 50 άτομα στην ηλικιακή ομάδα 40 έως 50 ετών σε 1 στα 3 άτομα σε ομάδες που αποτελούνται από ασθενείς ηλικίας από 91 έως 100 έτη [6] .
Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλλουν και αποδίδονται στο γενικά αναγνωρισμένο γεγονός ότι η αθηροσκλήρωση (ο κύριος μηχανισμός για την ανάπτυξη της ΠΑΝ) επιδεινώνεται με την ηλικία λόγω της μειωμένης φυσικής δραστηριότητας (μειωμένη μυϊκή δύναμη, ισορροπία, ευελιξία κλπ.), που έχει αντι-αθηρογενετικό αποτέλεσμα.
Η έρευνα σχετικά με τη γενετική βάση την ΠΑΝ είναι ακόμη στα σπάργανα και οι μελέτες δεν έχουν ακόμη εντοπίσει συγκεκριμένους γενετικούς δείκτες, ενώ οι πιο απτές και ευρείες επιδράσεις του οικογενειακού ιστορικού είναι καλά εδραιωμένες. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό ΠΑΝ διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο από εκείνα χωρίς οικογενειακό ιστορικό – αυτή η σχέση ήταν ισχυρότερη για όσους ήταν κάτω των 68 ετών και για άτομα με περισσότερους από έναν πάσχοντες συγγενείς [7].
Η συσχέτιση μεταξύ του βάρους (συχνά εκφραζόμενου ως Δείκτη Μάζας Σώματος, ΔΜΣ) και της ΠΑΝ είναι λιγότερο επιβεβαιωμένη σε σύγκριση με τους άλλους δύο προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου, καθώς συχνά, κατά τη διεξαγωγή μελετών είναι δύσκολο να γίνει διάκριση των επιδράσεων του υψηλού (ή χαμηλού) ΔΜΣ και των συνυπαρχόντων παραγόντων του καπνίσματος, της υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας και των διαβητικών παραγόντων κινδύνου. Παρ’ όλ’ αυτά, τα άτομα χαμηλού σωματικού βάρους (με ΔΜΣ μικρότερο από 18,5 kg / m2) με PAD έχουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας, ενώ τα μεγαλύτερα άτομα με μεγαλύτερο ΔΜΣ (αλλά κατά τα άλλα υγιή) παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα ΠΑΝ [8, 9].
Επομένως, η προληπτική εξέταση για την ΠΑΝ με βάση τη μέτρηση ΑΒΙ συνιστάται για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, υπέρβαρα ή λιποβαρή (ειδικά εάν υπόκεινται σε άλλους παράγοντες κινδύνου ειδικά για ΠΑΝ ειδικά ή για καρδιαγγειακά νοσήματα γενικά) και έχουν οικογενειακό ιστορικό ΠΑΝ [10].
Αναφορές:
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5491406/
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3819990/
[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3319439/
[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5728753/
[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3281253/
[6] http://www.onlinejacc.org/content/accj/61/16/1736.full.pdf
[7] https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCRESAHA.116.303518
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29088925
[9] https://academic.oup.com/aje/article/174/9/1036/168550
[10] https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000000470